வகையீடு (கணிதம்)

நுண்கணிதத்தில் வகையீடு (differential) என்பது சாரா மாறி x இல் ஏற்படும் மாற்றத்தைப் பொறுத்து சார்பு y = ƒ(x) இன் மதிப்பு அடையும் மாற்றத்தின் முதன்மைப் பகுதியைக் குறிக்கும்.

வகையீடு dy இன் வரையறை:

$dy=f'(x)\,dx,$

இங்கு $f'(x)$ என்பது சார்பு ƒ இன் x ஐப் பொறுத்த வகைக்கெழு, dx ஒரு கூடுதல் மெய்யெண் மாறி (அதாவது x மற்றும் dx ஆகிய இரு மாறிகளில் அமைந்த சார்பு dy).

ƒ இன் x ஐப் பொறுத்த வகைக்கெழுவை லைப்னிட்சின் குறியீட்டில் எழுத, வகையீடு:

$dy={\frac {dy}{dx}}\,dx$

$df(x)=f'(x)\,dx$ எனவும் வகையீட்டைக் குறிக்கலாம்.

வரலாறு

சார்பு y = ƒ(x) இல் சாரா மாறி x இல் ஏற்படும் நுண்ணளவு மாற்றம் dx ஐப் பொறுத்து y இல் ஏற்படும் நுண்ணளவு மாற்றம் dy ஆக, வகையீடு லைப்னிட்சால் முதன்முதலாக அறிமுகப்படுத்தப்பட்டது. அதன் மூலம் x ஐப் பொறுத்த y இன் கணநேர மாறுவீதம், அதாவது வகைக்கெழு பின்வருமாறு தரப்பட்டது:

${\frac {dy}{dx}}$ இதுவே வகைக்கெழுவிற்கான லைப்னிட்சின் குறியீடாகும்.

இதில் dy மற்றும் dx இரண்டும் அளவில் நுண்ணியளவானவையாக இருந்தாலும் dy/dx இன் மதிப்பு நுண்ணளவினதாக இல்லாமல் ஒரு மெய்யெண்ணாக இருக்கும்.

லைப்னிட்சின் இந்த நுண்ணளவுகளின் பயன்பாடு பரவலாக விமர்சனத்துக்கு உள்ளானது. லைப்னிட்சின் நுண்ணளவுகள் இல்லாமல் வகையீட்டை வரையறுத்தவர் பிரெஞ்சுக் கணிதவியலாளர் அகஸ்டின் லூயிஸ் கோஷி. வேறுபாட்டு ஈவுகளின் எல்லையாக வகைக்கெழு வரையறுக்கப்பட்டு, அதிலிருந்து வகையீடு வரையறுக்கப்பட்டது.

$dy=f'(x)\,dx$

இவ்வரையறையில் dy மற்றும் dx முடிவுறு மெய்யெண் மதிப்புகளை எடுக்கும் இரண்டு புது மாறிகள் லைப்னிட்சால் கூறப்பட்டது போல இவை இரண்டும் நுண்ணளவானவை அல்ல. எல்லைகள் குறித்த தற்காலத்திய கருத்துரு கார்ல் வியர்ஸ்ட்ராசினுடையதாக (Karl Weierstrass) இருப்பினும் வகையீடு குறித்த கோஷியின் கருத்து தற்கால பகுவியல் முறைமைகளில் தரமானதாகக் கருதப்படுகிறது.

வரையறை

 x₀ புள்ளியில் சார்பு ƒ(x) இன் வகையீடு.

வகை நுண்கணிதத்தின் நவீன முறைகளில் வகையீடு பின்வருமாறு வரையறுக்கப்படுகிறது:

x எனும் ஒருமாறியில் அமைந்த சார்பு ƒ(x) இன் வகையீடு df , x , Δx ஆகிய இரு சாரா மெய்யெண் மாறிகளில் அமைந்த ஒரு சார்பு.

$df(x,\Delta x){\stackrel {\rm {def}}{=}}f'(x)\,\Delta x.$

df(x) அல்லது df என மாறிகளை விட்டுவிட்டும் எழுதலாம். y = ƒ(x) எனில் வகையீட்டை dy எனவும் எழுதலாம்.

dx(x, Δx) = Δx என்பதால் dx = Δx ஆகும். எனவே,

$df(x)=f'(x)\,dx$

பல மாறிச் சார்புகளின் வகையீடுகள்

$y=f(x_{1},\dots ,x_{n}),\,$

 x₁ மாறியைப் பொறுத்த y இன் பகுதி வகையீடு,  x₁ இல் ஏற்படும் மாறுதல்  dx₁ ஆல் y இல் ஏற்படும் மாறுதலின் முதன்மைப் பகுதியாகும்.

 x₁ ஐப் பொறுத்த y இன் பகுதி வகையீடு:

${\frac {\partial y}{\partial x_{1}}}dx_{1}$

அனைத்து சாரா மாறிகளைப் பொறுத்த பகுதி வகையீடுகளின் கூடுதல் முழு வகையீடு ஆகும்:

$dy={\frac {\partial y}{\partial x_{1}}}dx_{1}+\cdots +{\frac {\partial y}{\partial x_{n}}}dx_{n},$

உயர்வரிசை வகையீடுகள்

ஒருமாறியில் அமைந்த சார்பு y = ƒ(x) இன் உயர்வரிசை வகையீடுகள்:

$d^{2}y=d(dy)=d(f'(x)dx)=f''(x)\,(dx)^{2},$

பொதுவாக,

$d^{n}y=f^{(n)}(x)\,(dx)^{n}.$

பண்புகள்

வகைக்கெழு, பகுதி வகைக்கெழு, முழு வகைக்கெழு ஆகியவற்றின் பண்புகளிலிருந்து வகையீட்டின் ஒத்த பண்புகளை நேரிடையாகப் பெறலாம். அப்பண்புகள்:

• நேரியல்பு:

a , b இரு மாறிலிகள்; ƒ , g இரு வகையிடத்தக்க சார்புகள் எனில்,

$d(af+bg)=a\,df+b\,dg.$

• பெருக்கல் விதி:

ƒ , g இரு வகையிடத்தக்க சார்புகள் எனில்,

$d(fg)=f\,dg+g\,df.$

• அடுக்கு விதி:

$d(f^{n})=nf^{n-1}df$

• சங்கிலி விதி:
  • y = ƒ(u) மற்றும் u = g(x) வகையிடத்தக்கவை எனில்,

$dy=f'(u)\,du=f'(g(x))g'(x)\,dx.$

• • If y = ƒ(x₁, ..., x_n), மாறிகள்  x₁, ..., x_n அனைத்தும் மற்றொரு மாறி  t ஐச் சார்ந்திருந்தால்,

${\begin{aligned}dy&={\frac {dy}{dt}}dt\\&={\frac {\partial y}{\partial x_{1}}}dx_{1}+\cdots +{\frac {\partial y}{\partial x_{n}}}dx_{n}\\&={\frac {\partial y}{\partial x_{1}}}{\frac {dx_{1}}{dt}}\,dt+\cdots +{\frac {\partial y}{\partial x_{n}}}{\frac {dx_{n}}{dt}}\,dt.\end{aligned}}$

மேற்கோள்கள்

• Boyer, Carl B. (1959), The history of the calculus and its conceptual development, New York: Dover Publications, MR 0124178.
• Cauchy, Augustin-Louis (1823), Résumé des Leçons données à l'Ecole royale polytechnique sur les applications du calcul infinitésimal, archived from the original on 2009-05-04, பார்க்கப்பட்ட நாள் 2012-10-27.
• Courant, Richard (1937i), Differential and integral calculus. Vol. I, Wiley Classics Library, New York: யோன் வில்லி அன் சன்ஸ் (published 1988), பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-0-471-60842-4, MR 1009558.
• Courant, Richard (1937ii), Differential and integral calculus. Vol. II, Wiley Classics Library, New York: யோன் வில்லி அன் சன்ஸ் (published 1988), பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-0-471-60840-0, MR 1009559 {{citation}}: Check date values in: |year= (help).
• Courant, Richard; John, Fritz (1999), Introduction to Calculus and Analysis Volume 1, Classics in Mathematics, Berlin, New York: Springer-Verlag, பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 3-540-65058-X, MR 1746554
• Eisenbud, David; Harris, Joe (1998), The Geometry of Schemes, Springer-Verlag, பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 0-387-98637-5.
• Fréchet, Maurice (1925), "La notion de différentielle dans l'analyse générale", Annales Scientifiques de l'École Normale Supérieure. Troisième Série, 42: 293–323, பன்னாட்டுத் தர தொடர் எண் 0012-9593, MR 1509268.
• Goursat, Édouard (1904), A course in mathematical analysis: Vol 1: Derivatives and differentials, definite integrals, expansion in series, applications to geometry, E. R. Hedrick, New York: Dover Publications (published 1959), MR 0106155.
• Hadamard, Jacques (1935), "La notion de différentiel dans l'enseignement", Mathematical Gazette, XIX (236): 341–342, JSTOR 3606323.
• Hardy, Godfrey Harold (1908), A Course of Pure Mathematics, கேம்பிறிட்ஜ் பல்கலைக்கழகப் பதிப்பகம், பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-0-521-09227-2.
• Hille, Einar; Phillips, Ralph S. (1974), Functional analysis and semi-groups, Providence, R.I.: American Mathematical Society, MR 0423094.
• Ito, Kiyosi (1993), Encyclopedic Dictionary of Mathematics (2nd ed.), MIT Press, பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-0-262-59020-4.
• Kline, Morris (1977), "Chapter 13: Differentials and the law of the mean", Calculus: An intuitive and physical approach, John Wiley and Sons.
• Kline, Morris (1972), Mathematical thought from ancient to modern times (3rd ed.), ஒக்ஸ்போர்ட் பல்கலைக்கழகப் பதிப்பகம் (published 1990), பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-0-19-506136-9
• Keisler, H. Jerome (1986), [[Elementary Calculus: An Infinitesimal Approach]] (2nd ed.) {{citation}}: URL–wikilink conflict (help).
• Kock, Anders (2006), Synthetic Differential Geometry (PDF) (2nd ed.), Cambridge University Press.
• Moerdijk, I.; Reyes, G.E. (1991), Models for Smooth Infinitesimal Analysis, Springer-Verlag.
• Robinson, Abraham (1996), Non-standard analysis, Princeton University Press, பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-0-691-04490-3.
• Tolstov, G.P. (2001), "Differential", in Hazewinkel, Michiel (ed.), Encyclopedia of Mathematics, Springer, பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-1556080104.

வெளி இணைப்புகள்

• ஒரு சார்பின் வகையீடு at Wolfram Demonstrations Project